Wydawnictwa

W zmieniającej się rzeczywistości placówka muzealna funkcjonowała w Zamościu z krótkimi przerwami od roku 1926, kiedy to na plenarnym posiedzeniu Sejmiku Powiatowego powołano Komisję Muzealną, której zadaniem było zorganizowanie Muzeum Ziemi Zamojskiej. Jednym z podstawowych zadań każdej placówki muzealnej jest pozyskiwanie i gromadzenie pamiątek przeszłości celem ich zachowania dla potomnych. Pierwsze zgromadzone zbiory zostały ulokowane w Domu Sejmikowym, w dawnym kościele oo. Franciszkanów. po kilku latach działalność muzeum została zawieszona, zaś zbiory uległy częściowemu rozproszeniu.

Zamość 2017

pod redakcją Andrzeja Urbańskiego

90 Lat Muzeum w Zamościu

Może usłyszysz wesołe nuty ostałe na parasolach innych artystów związanych z miastem – Karola Namysłowskiego czy Marka Grechuty. A może poczujesz także obecność wielu ważnych historycznych postaci jak Bernardo Morando czy Jan Zamoyski i jego rodzina. Zobaczysz, że miasto za każdym razem odsłoni przed Tobą nowe tajemnice.
Jeśli chcesz poznać dokładnie zarówno ludzi związanych z tym magicznym miejscem jak i najważniejsze zabytki, a także zrozumieć trudne pojęcia zwłaszcza z dziedziny architektury, zajrzyj na koniec książki – do Alfabeciaka Zamojskiego, przygotowanego specjalnie dla Ciebie – tu znajdziesz nie tylko objaśnienia do wszystkich słów wyróżnionych w tekście, ale także wiele innych pojęć, które przydadzą się nie tylko w czasie zwiedzania Zamościa.
Niech leśmianowa “ścieżka złotobrzeszka” i “struga złotosmuga” prowadzą Cię do jedynego w swoim rodzaju miasta arkad i aniołów, parasoli i ptaków unoszących się wraz z dźwiękiem hejnału nad zamojskim Rynkiem – do miejsca dziwnych zdarzeń i wyjątkowych historii.

Zamość 2017

Tekst i koncepcja: Izabela Wineiwicz – Cybulska

Oprawa graficzna i ilustracje: Dorota Orlof

Wcześniejsze, dobre doświadczenia współpracy z Muzeum Historii Polski w Warszawie skłoniły nas do podjęcia realizacji kolejnego przedsięwzięcia wystawienniczego “Od Horodła do Horodła. Unia horodelska: dzieje i pamięć (1413-2013)”.
Warto przypomnieć przygotowaną wspólnie w 2012 roku na Zamku Królewskim w Warszawie wystawę “Pod wspólnym niebem. Rzeczpospolita wielu narodów, wyznań, kultur (XVII-XVIII w.)”, która wzbudziła wielkie zainteresowanie zwiedzających. Obie wystawy objął honorowym patronatem Prezydent Rzeczpospolitej Pan Bronisław Komorowski.
W salach Muzeum Zamojskiego udało nam się zaprezentować bezcenne eksponaty i pamiątki związane z unią horodelską, jak również ukazujące tradycję tego wydarzenia kultywowaną przez kolejne pokolenia, szczególnie w okresie zaborów. Chciałbym serdecznie podziękować Dyrektorom instytucji z Polski i Ukrainy, które udostępniły swoje unikalne częstokroć zbiory; od oryginalnych dokumentów pergaminowych, druków, ikonografii po różnego rodzaju pamiątki z okresu XIX i XX wieku świadczące o trwałej pamięci o unii horodelskie w świadomości potomnych. Słowa podziękowania kieruję do dyrektora Muzeum Historii Polski Roberta Kostro i grona pracowników z prof. Igorem Kąkolewskim na czele oraz dra Piotra Kondraciuka i pracowników naszego Muzeum, bowiem bez ich zaangażowania i pracy trudno byłoby zrealizować to przedsięwzięcie. Realizacja wystawy była możliwa dzięki wsparciu finansowemu ze strony Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Dziedzictwo Kulturowe ? Wspieranie działań muzealnych oraz Prezydenta Miasta Zamość, za co składam serdeczne podziękowania. Do szerokiej promocji 600. rocznicy unii horodelskiej w istotny sposób przyczyniła się prezentacja plenerowej wersji ekspozycji w Zamościu, Horodle, Warszawie i Hrubieszowie, z którą zapoznało się wielu mieszkańców tych miast i turystów. Należy podkreślić, że obok upamiętnienia rocznicy unii w postaci wystawy, w Zamościu odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa: “Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich od Krewa…..”

Od Horodła do Horodła Katalog wystawy

Wystawa Muzeum Zamojskiego w Zamościu i Muzeum Historii Polski.
Zamość 2013
Redakcja naukowa książki:
Igor Kąkolewski, Piotr Kondraciuk, Michał Kopczyński
Kuratorzy wystawy:
Piotr Kondraciuk, Igor Kąkolewski

Dofinansowano ze środków
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Miasta Zamość
Honorowy patronat
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego

Kontakty Zamościa z kultura włoska datują się od początków powstania miasta. Jan Zamoyski, późniejszy kanclerz i hetman wielki koronny, zetknął się z kultura włoska podczas studiów na Uniwersytecie w Padwie, gdzie zdobył gruntowne wykształcenie i wysoka kulturę artystyczna. Zapewne w Padwie lub Wenecji zrodziła się koncepcja budowy miasta – twierdzy, przyszłej stolicy dóbr rodowych. Realizacje tego wielkiego przedsięwzięcia powierzył Zamoyski włoskiemu architektowi, Bernardowi Morando, pracującemu wcześniej przy budowie zamku królewskiego w Warszawie. Ten mało dotychczas znany architekt otrzymał od polskiego magnata wyjątkową szanse, której pozazdrościć mu mogło wielu wybitnych włoskich urbanistów. W “dalekim kraju” stworzył miasto budzące zachwyt…

Pod niebem północy

Z dziejów polsko-włoskich związków artystycznych
Zamość 2010
Autor:
dr Piotr Kondraciuk

Zorganizowana w r. 2008 wystawa p.t. “Sztuka włoska w polskim mieście włoskiego renesansu” prezentowała oryginalne malarstwo i grafikę włoską ze zbiorów muzeów polskich.
W roku bieżącym miały miejsce kolejne prezentacje sztuki włoskiej. W ramach projektu Zamość Letni Salon Sztuki Lubelszczyzny Muzeum Zamojskie zaprezentowało dwie wystawy.Wystawa “Miasta i twierdze włoskie w grafice XVI – XVIII wieku” przygotowana została w oparciu o reprodukcje graficzne znajdujące się w dziełach: Hartmanna Schedela, Liber chronicorum, wydanym w Norymberdze w 1491 r.; Sebastiana Munstera, Cosmographiae, wydanym w Bazylei w 1550 r.; G. Brauna i F. Hogenberga, Civitatis Orbis Terrarum?, z kolejnych tomów wydanych w Kolonii w latach 1572-1589; Henri de Beauvau, Relation journalier du voyage du Lewant, wydanym w Nancy w 1615 r.; oraz Giambatisty Albruzzi, Storia moderna di tutti i popoli del mondo, wydanym w Wenecji w 1761 r. Zaprezentowano także fotokopie dzieł graficznych Georga i Albrechta Seutterów z lat 1730-56, Della Cateny, Matthaeusa Merona i J.P. Le Bas’a.
Druga wystawa z cyklu prezentacji sztuki włoskiej zatytułowana “Sztuka włoska ze zbiorów muzealnych i prywatnych w regionie”, zgromadziła wybrane dzieła sztuki włoskiej, znajdujące się w zbiorach muzeów kościelnych i samorządowych regionu lubelskiego (m.in. Muzeum Lubelskie, Muzeum Kresów w Lubaczowie, Muzeum Zamojskie, Muzeum Regionalne w Krasnymstawie, Muzeum 200-lecia Diecezji Lubelskiej, Muzeum Sakralne Kolegiaty Zamojskiej),…

Zamość 2010
Autor:
dr Piotr Kondraciuk
Nakład wyczerpany

Sztuka włoska

Pozyskiwane były głównie dzięki darom osób zainteresowanych rozwojem tej regionalnej placówki badawczej oraz poprzez badania terenowe pracowników Muzeum, prowadzone w różnych okresach jego funkcjonowania. Wśród tych zbiorów odrębną pozycję zajmuje rzeźba sakralna, znajdująca się w dwóch działach Muzeum: rzeźby artystycznej i etnografii(…)

Zamość 2007
Opracowanie naukowe:
dr Piotr Kondraciuk

Sztuka Sakralna

Początkowo miał on wyłącznie układ pasowy i w przypadku tkanin związany był ściśle ze strukturą materiału, wykonywano go najczęściej nićmi lnianymi w kolorze natu­ralnym, czyli w różnych odcieniach szarości. Z czasem jego ściegi przestały wyłącznie łączyć płaty odzieży, a zaczęły pełnić także, lub jedynie funkcje ozdobne. Generalnie wszystkie występujące w polskiej kulturze ludowej hafty dzielimy na dwa zasadnicze zespoły: liczone i swobodnie nakładane na tkaninę.(…)

Strój, który nazywamy dziś zamojskim przez wiele lat nie wzbudzał specjalnego zainteresowania. Miał jednak to szczęście, że zachowała się, co prawda skromna i nie­zbyt rozbudowana, mająca raczej charakter przyczyn­kowy, dotycząca go literatura oraz bardziej reprezen­tatywna, prezentująca go ikonografia. Pierwsze pisem­ne informacje, mówiące o strojach z okolic Zamościa zawarte zostały w wydanej w 1856 roku pracy Józefa Gluzińskiego’. Zebrane przez niego materiały były także podstawą do opisu tego ubioru sporządzo­nego przez Oskara Kolberga, zawartego w tomie Lubelskie.(…)

Lublin – Zamość 2009
Autor:
Elżbieta Piskorz – Branekova
Koordynator projektu:
dr Piotr Kondraciuk

Tradycyjny haft stroju zamojskim

Nazwę biłgorajsko-tarnogrodzki wprowadziła po raz pierwszy do literatury przedmiotu Barbara Kaznowska na określenie tak naprawdę dwóch ubiorów, które łączył głównie obszar występowania. Pierwszy człon tego określenia dotyczy odzieży noszonej przez ludność wiejską we wsiach leżących wokół Biłgoraja i Tarnogrodu. Drugi – ubioru głównie mieszczek z tych miast2, jako że tamtejsi mężczyźni przestali używać tradycyjnej odzieży powszechnie już w drugiej połowie XIX wieku. Fundamentalny i wielki wpływ na różnorodność tych ubiorów miał fakt, że mieszkańcy miast, szczególnie Biłgoraja, trudnili się dochodowym rzemiosłem – sitarstwem. Byli więc, w porównaniu z mieszkańcami wsi bardzo zamożni, co miało wielki wpływ na używaną przez nich odzież.

W niniejszym opracowaniu ograniczę się wyłącznie do omówienia ubioru noszonego przez ludność wiejską i będę używała konsekwentnie na jej określenie miana strój biłgorajski. W związku z tym założeniem w notkach katalogowych w sposób świadomy zostały pominięte gorsety i żupany zdobione galonami ze złotych nitek, czyli elementy reprezentatywne wyłącznie dla odzieży przywdziewanej w Biłgoraju i Tarnogrodzie.

Ubiór regionu biłgorajskiego został “odkryty” przez badaczy dosyć późno. Pierwsza i jak dotychczas największa publikacja, poświęcona tylko jemu, została wydana w 1958 roku w ramach Atlasów Polskich Strojów Ludowych, a jej autorką jest Barbara Kaznowska. Przed nią pisali o nim krótko w 1954 Janusz Świeży i Janina Przeworska. Ponadto Janusz Świeży poświęcił mu sporo uwagi w ramach opisu sposobu przystrajania głów na Lubelszczyźnie. W publikacjach wydawanych później pisze się o nim jako o jednym ze strojów polskich lub lapidarnie się go omawia w przypadku opisu sztuki ludowej regionu biłgorajskiego. Nie zamieszczano też niestety przedstawiającej go ikonografii w wydawnictwach XIX- i XX – wiecznych. Najstarsza, którą udało mi się odnaleźć, została opublikowana w 1906 roku9, a następna dopiero w 1938.

Zamość 2013

Koordynacja projektu i redakcja naukowa:
Piotr Kondraciuk

Opracowanie tekstów, noty katalogowe, rysunki haftów, wybór ilustracji:
Elżbieta Piskorz-Branekova

Zadanie realizowane w ramach programu/priorytetu:

Dziedzictwo kulturowe/Kultura ludowa

Tradycyjny strój biłgorajski